płynna biopsja logo w kolorze
profilaktyka-nowotworów-part1

Profilaktyka nowotworów

Zagadnienie profilaktyki nowotworów związane jest z ochroną przed czynnikami wpływającymi na ich powstawanie, a także badaniami profilaktycznymi, które umożliwiają wykrycie nowotworu już na wczesnym etapie.

Profilaktyka nowotworowa dzieli się na:

  • profilaktykę pierwotną,
  • profilaktykę wtórną,
  • prewencję trzeciorzędową

Profilaktyka pierwotna

Przez wielu uznawana za najważniejszą, jeśli chodzi o zapobieganie chorobie nowotworowej. Zakłada ona działanie profilaktyczne, zanim pojawią się pierwsze objawy choroby, stosowana jest więc u osób całkowicie zdrowych. Jej głównym celem jest wyprzedzenie zachorowania na raka, a co za tym idzie zniwelowanie liczby zachorowalności na nowotwory złośliwe, a także zmniejszenie liczby zgonów.

Pierwotna prewencja nowotworów opiera skuteczność swojego działania przede wszystkim na szerzeniu wiedzy na temat onkologii, zwracaniu szczególnej uwagi na tzw. czujność onkologiczną, a także propagowaniu prozdrowotnych zachowań i prowadzenia zdrowego stylu życia.

Europejski Kodeks Walki z Rakiem, który po raz pierwszy został opublikowany w 1987 roku stanowi kompendium wiedzy na temat profilaktyki nowotworowej. Jego główne przesłanie brzmi: Prowadząc zdrowy tryb życia, można poprawić ogólny stan zdrowia i zapobiec wielu zgonom z powodu nowotworów złośliwych. Według szacowanych wyników uważa się, że stosowanie się do zawartych w nim zaleceń przez społeczeństwo, mogłoby obniżyć ryzyko zachorowalności na nowotwory złośliwe nawet o połowę. Za jeden z głównych czynników przyczyniających do powstawania nowotworów uznaje się palenie tytoniu. W następnej kolejności wymienia się nadwagę i otyłość, nieprawidłową dietę, brak aktywności fizycznej, picie alkoholu oraz nadmierną ekspozycję na szkodliwe promienie słoneczne.

Europejski Kodeks Walki z Rakiem podaje nam 12 zaleceń odnoszących się do naszego stylu życiu. Szacuje się, że wprowadzenie ich w życie, byłoby w stanie zmniejszyć zachorowalność na raka nawet o połowę.

Zasady zdrowego stylu życia:

  1. Nie pal,
  2. Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego,
  3. Utrzymuj prawidłową masę ciała,
  4. Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu,
  5. Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu odżywiania,
  6. Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie,
  7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne,
  8. Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy,
  9. Dowiedz się, czy w domu jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu,
  10. (dotyczy kobiet) Jeśli możesz karm piersią i ogranicz stosowanie hormonalnej terapii zastępczej,
  11. Zadbaj o to, aby Twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym.

Nie pal 

Palenie tytoniu jest przyczyną wielu chorób, nie tylko chorób nowotworowych, a także przedwczesnej śmierci. Szacuje się, że połowa nałogowych palaczy może umrzeć przedwcześnie, czyli nie doczekać nawet 70 roku życia. Regularne palenie wyrobów tytoniowych jest główną przyczyną zachorowalności na nowotwory, w tym nowotwory złośliwe. Najczęstszym z nich jest zdecydowanie rak płuca, ponieważ palenie papierosów odpowiada aż za 82% wszystkich występujących przypadków raka płuca. Palenie papierosów zwiększa nie tylko ryzyko zachorowania na raka, ale przyczynia się także do powstawania innych nowotworów takich jak: rak gardła, krtani, jamy ustnej, trzustki, wątroby, nerek, szyjki macicy, jelita grubego, czy białaczki. Jedynym sposobem na zmniejszenie ryzyka zachorowalności na raka jest całkowite rzucenie palenia. Należy pamiętać, że nigdy nie jest za późno na rzucenie palenia. Badania pokazują, że jeśli zaprzestanie się palenia papierosów jeszcze przed 40 rokiem życia, to ryzyko zachorowalności na choroby spowodowane paleniem tytoniu można zniwelować nawet o około 90%.

Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego

Dym tytoniowy jest mieszanką aż kilku tysięcy toksycznych substancji, które przyczyniają się do powstawania wielu rodzajów nowotworów, a także innych śmiertelnych chorób. Mówi się o tym, że bierni palacze, którzy tylko wzdychają dym tytoniowy, są na niego jeszcze bardziej narażeni niż aktywni palacze. Wdychanie dymy tytoniowego przyczynia się nie tylko do powstawania nowotworów, ale także innych chorób, które przyczyniają się do przedwczesnej śmierci, takich jak: zawał, udar, choroba wieńcowa serca, czy przewlekła choroba płuc. Bierne palenie powoduje także zaostrzenie się astmy. Ponadto dzieci znajdujące się w łonie matki są również narażone na bierne wdychanie dymu tytoniowego, co w konsekwencji skutkuje ich mniejszą masą urodzeniową, a co za tym idzie zwiększonym ryzykiem ich gorszego rozwoju. Natomiast narodzone dzieci narażone są na częstsze infekcje układu oddechowego, ucha środkowego, a także znacznie częściej zapadają na astmę. Badania pokazują, że dzieci narażone na bierne palenie znacznie częściej w przyszłości także zostają palaczami.

Utrzymuj prawidłową masę ciała

Nadwaga jest drugim po paleniu tytoniu czynnikiem, który w znaczącym stopniu przyczynia się do powstawania nowotworów, dlatego tak istotne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała. Ponadto wraz z utrzymaniem właściwej masy ciała zmniejsza się ryzyko wystąpienia innych powikłań zdrowotnych, chociażby chorób serca, czy cukrzycy. Badania naukowe potwierdzają fakt, że ryzyko rozwoju chorób nowotworowych rośnie proporcjonalnie wraz ze wzrostem ilości tłuszczu w organizmie. Wspólna zależność ryzyka raka od ilości nadmiernej masy ciała i zwiększonej ilości tłuszczu w organizmie wynika ze związku niektórych nowotworów z poziomem hormonów w organizmie, które dodatkowo uwalniane są z komórek tkanki tłuszczowej i są w stanie przyspieszyć, czy nawet zapoczątkować rozwój nowotworu w organizmie, chociażby estrogen. Poza tym zbyt duża ilość tłuszczu przyczynia się do większej oporności na insulinę, a także przyspiesza procesy zapalne w organizmie, co skutkuje zmianą poziomów czynników regulujących prawidłowe funkcjonowanie komórek. To z kolei inicjuje rozwój nowotworów. Otyłość przyczynia się do rozwoju takich nowotworów jak: rak przełyku, rak jelita grubego i odbytnicy, nerki, trzustki oraz raka piersi (u kobiet w okresie pomenopauzalnym). Warto pamiętać o tym, że utrzymanie prawidłowej masy ciała zmniejsza ryzyko zachorowania nie tylko na nowotwory, ale obniża ryzyko zachorowalności na takie choroby jak cukrzyca, czy choroby układu krążenia, dlatego pamiętaj o zdrowej i zbilansowanej diecie, ogranicz spożywanie cukrów i niezdrowych tłuszczów nasyconych. Wprowadź do swojej diety warzywa i owoce, pij dużo wody i dbaj o odpowiednią ilość spożywania błonnika pokarmowego. Dodatkowo wdróż do swojego codziennego życia jakąś aktywność fizyczną, która będzie dla Ciebie przyjemna. Nie musi to być wizyta na siłowni, może to być także spacer, bo każda aktywność fizyczna będzie cenniejsza niż jej brak.

Bibliografia:

Więcej artykułów z tej kategorii