płynna biopsja logo w kolorze

Dieta, a choroby nowotworowe

 
Na występowanie nowotworów składają się czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Wśród czynników środowiskowych możemy wymienić m.in. dietę oraz styl życia. Nieodpowiednio dobrana dieta może przyczyniać się do rozwoju chorób nowotworowych. Do nowotworów dietozależnych można zaliczyć przede wszystkim nowotwory: głowy i szyi, przewodu pokarmowego, trzustki, dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego, wątroby, piersi, trzonu macicy, jajnika, prostaty, płuc, nerki i pęcherza moczowego.

dieta-a-nowotwory

 Czynnikami żywieniowymi, które zwiększają ryzyko rozwoju choroby nowotworowej, są m.in.:

  • zbyt duży udział czerwonego mięsa w diecie;
  • wysoko przetworzone produkty;
  • aflatoksyny – substancje rakotwórcze produkowane przez niektóre gatunki pleśni;
  • wysoki ładunek glikemiczny spożywanych posiłków;
  • sól oraz żywność konserwowana solą.

Długoterminowo najbardziej szkodliwymi elementami diety bez wątpienia będą: zbyt wysoka kaloryczność (nadmiar energii w diecie), nadmierna ilość tłuszczów nasyconych oraz kwasów nasyconych typu trans, niedobory ważnych składników odżywczych, witamin, błonnika pokarmowego czy antyoksydantów. Istotne znaczenie ma także sposób obróbki termicznej posiłków — wędzenie czy smażenie jest mniej korzystne niż pieczenie lub gotowanie na parze. Warto zwrócić uwagę także na sposób przechowywania żywności — nieodpowiedni sposób przechowywania może doprowadzić do psucia się żywności i może ono być niewidoczne gołym okiem.

Dieta w chorobie nowotworowej

 
Właściwie skomponowana dieta ma za zadanie dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach. Odpowiednia ilość białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin oraz składników mineralnych zapewnia organizmowi energię do optymalnego funkcjonowania. Ważne jest również dbanie o odpowiednie nawodnienie i odpowiednie spożycie błonnika pokarmowego.

U osób dorosłych dieta powinna opierać się o aktualne zalecenia, opracowane przez Instytut Żywności i Żywienia (Piramida/Talerz Zdrowego Żywienia). Jednak w przypadku osób z chorobami nowotworowymi w diecie powinny znaleźć się odpowiednie modyfikacje. Są one związane, m.in. z umiejscowieniem guza, stadium zaawansowania choroby, rodzajem stosowanego leczenia, wiekiem chorego oraz występowaniem chorób współistniejących.

Potrzeby żywieniowe pacjenta ulegają zmianie w czasie choroby. Poza dostarczeniem organizmowi niezbędnych składników odżywczych dieta w chorobie nowotworowej pełni następujące funkcje:

  • utrzymanie odpowiedniej masy ciała i zapobieganie niedożywieniu;
  • ograniczenie skutków ubocznych leczenia onkologicznego;
  • poprawa jakości życia pacjenta;
  • stymulacja sił obronnych organizmu.

Często chorobie nowotworowej towarzyszy zmniejszony apetyt, a jednym ze skutków ubocznych leczenia są mdłości oraz wymioty. Dlatego dieta osób chorujących na nowotwory powinna być gęsta odżywczo, pełnowartościowa, możliwie lekkostrawna oraz smaczna i uwzględniająca preferencje żywieniowe chorego.

Istotne jest, żeby pacjent samodzielnie nie wykluczał produktów, ponieważ może to prowadzić do niedostatecznego dostarczenia niezbędnych składników odżywczych, a w konsekwencji do niedożywienia. Aby uniknąć niedożywienia i dopasować odpowiednią dietę podczas choroby nowotworowej, warto w tym celu skontaktować się z dietetykiem klinicznym.

Podczas konsultacji dietetyk przeprowadza obszerny wywiad, aby jak najlepiej dopasować zalecenia do stanu i preferencji pacjenta. W przypadku ustalania diety w chorobie nowotworowej ważne są, m.in. ustalenie zapotrzebowania energetycznego, które często jest znacznie zwiększone, odpowiedni udział poszczególnych makroskładników, uwzględnienie w diecie produktów, które mają szczególnie korzystny przeciwzapalny wpływ i ograniczenie produktów o charakterze przeciwzapalnym. Ponadto, w trakcie ustalania diety, bardzo ważne są możliwości pacjenta jeśli chodzi o przygotowanie posiłków, preferencje smakowe, odpowiednie przygotowanie potraw oraz ich lekkostrawność.

 

Czego unikać w diecie podczas choroby nowotworowej?

 
Najpierw na tapet weźmy substancje, które spożywanie w nadmiarze, mogą działać na organizm kancerogennie. Zaliczamy do nich m.in. aflatoksyny (pleśnie w zbożach czy orzechach), heterocykliczne aminy i policykliczne węglowodory aromatyczne (powstają podczas wędzenia, przedłużonego grillowania lub smażenia w wysokich temperaturach), glutaminian sodu, czy azotany i azotyny. Szkodliwy jest także nadmiar soli kuchennej w diecie oraz używki takie jak alkohol czy papierosy.

W zależności od rodzaju nowotworu wskazane jest również ograniczenie pewnych grup produktów. Przykładowo, u niektórych pacjentów może wystąpić nietolerancja laktozy. Ponadto z diety powinno się wykluczyć surowe: mięso, ryby oraz jajka. Natomiast wybierając napary i wyciągi ziołowe, należy sprawdzić, czy nie wchodzą w interakcję z lekami.

 

Co warto dodać do diety w chorobie nowotworowej?

 
Oprócz produktów, które należy wykluczyć, powinniśmy skupić się przede wszystkim na tym jak wzbogacić naszą dietę. Pacjenci często nadmiernie wykluczają produkty, dlatego, że nie wiedzą, jak dieta powinna wyglądać, a tylko to, co powinni wykluczyć. Dietę na pewno warto wzbogacić w dobrej jakości białko (chude mięso, ryby), nienasycone kwasy tłuszczowe (oliwa z oliwek, olej lniany, orzechy, pestki), różnego rodzaju warzywa, owoce jagodowe, świeże i suszone zioła.

 

Zalecenia dietetyczne dla pacjenta onkologicznego

 
Ogólne zalecenia dla pacjentów onkologicznych można zebrać w krótką listę z najważniejszymi aspektami diety.

  1. Zadbaj o odpowiednią podaż energetyczną.
  2. Pamiętaj o zwiększonym zapotrzebowaniu na białko.
  3. Dostarczaj organizmowi odpowiedniej ilości antyoksydantów, jedząc odpowiednią ilość owoców i warzyw.
  4. Wybieraj odpowiedni sposób obróbki termicznej.
  5. Doprawiaj potrawy ziołami świeżymi i suszonymi.
  6. Dostarczaj organizmowi tłuszczy roślinnych dobrej jakości (oleje, orzechy, pestki).
  7. Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu.
  8. Wybieraj produkty ekologiczne oraz takie, które mają krótki skład.
  9. Ogranicz spożycie czerwonego mięsa i produktów wysokoprzetworzonych.
  10. Zrezygnuj z używek.

Bibliografia:

 

Więcej artykułów z tej kategorii